Geschiedenis

Na een zeer rumoerige periode van oorlogen, brandstichtingen en plunderingen, brak in de 16e eeuw een wat meer stabiele periode aan. Dat gold ook voor Bolsward. Hoewel er een groep van vermogende burgers was, leefde een groot deel in behoeftige omstandigheden. De armen waren aangewezen op de Stadsarmenzorg die echter niet veel voorstelde. Vanuit het stadsbestuur (de vroedschap) werd vrijwel niets georganiseerd. De meer gegoede burgerij kon zich daarentegen inkopen bij het “rijcke” Sint Anthony Gasthuis.

Het vermogende echtpaar Hendrick Nannes en Catrijn Epes (zij hadden landerijen tot in het Bildt) zag het als haar missie om de hulpverlening aan armen te verbeteren, verbreden en een blijvend karakter te geven. Hendrick Nannes, die lid was van de vroedschap, zag met lede ogen aan dat de stad niet tot daadwerkelijke actie overging. Daarom besloot het kinderloze koppel zelf het goede voorbeeld te geven. Een groot deel van de bezittingen aan onroerend goed werd voor dat doel bestemd. Op 16 oktober 1511werd in de Kerkstraat bij het echtpaar thuis een officiële acte ondertekend. Daarbij waren aanwezig geestelijken en stadsbestuurders. De opsteller van de acte was Meester Wigger, de vicaris (secretaris van de geestelijkheid) van de Martinikerk. In dit “testament” kreeg de stichting voor armenzorg officieel gestalte. Hun nalatenschap was bestemd voor “de rechte ellendige armen binnen Bolswert”.

In 1513 overleed Catrijn Epes. Even leek het erop dat het testament van 1511 niet zou worden uitgevoerd toen Hendrick Nannes hertrouwde en naar Amsterdam vertrok. Maar Hendrick Nannes hield toch woord. In 1522, twee jaar voor zijn dood, verrichtte Hendrick Nannes de opening van het Armenhuis in zijn oude woning aan de Kerkstraat. In 1526 werd er een naastgelegen huis in de Kerkstraat bij getrokken. Naast steun in natura voor de Bolswardse armlastigen werd ook de mogelijkheid van huisvesting aan daklozen gerealiseerd. In de loop der eeuwen vond er een paar keer een uitgebreide verbouwing plaats.

Tot 1963 (inwerkingtreding Algemene Bijstandswet) heeft het gebouw als armenhuis gefungeerd. Het werd vervolgens een bejaardentehuis, maar in 1979 verlieten de bejaarden het huis om zich te vestigen in het nieuwe verzorgingshuis Huylckenstein. Twee jaar later kocht de gemeente Bolsward het oude Armenhuis. Er zou een bibliotheek in ondergebracht worden, maar uiteindelijk zorgde de stichting Woningbouw Bolsward ervoor dat er 25 woninkjes in kwamen. Het kenmerkende aanzien van het robuuste gebouw werd daarbij niet geschonden. De fraaie voogdenkamer is nog in oude luister te bewonderen evenals het oude wachtlokaaltje waar bedeelden hun ondersteuning door een luikje in ontvangst mochten nemen.

Uit het manuscript ‘Tot profijt ende netrefticheit der armen’ van Meindert Schroor:

‘Voorafgaand aan de inwerkingtreding van de Algemene Bijstandswet besloot de gemeenteraad in 1964 tot opheffing van de gemeentelijke instelling van sociale zorg, die toen in de volksmond al bekend stond als Hendrik Nannesstichting. Tezelfdertijd werd een tweetal nieuwe stichtingen in het leven geroepen, te weten Stichting Hendrik Nanneshof ten behoeve van het beheer van het bejaardentehuis en de Katrijn Epesstichting die het beheer kreeg over de bij de armvoogdij in eigendom zijnde boerderijen en landerijen. Deze stichting kreeg ook het behartigen van de culturele belangen mee’.

‘In 1981 – het jaar dat het oude Armhuis aan de gemeente Bolsward werd verkocht -… fuseerden de beide stichtingen tot de Hendrick Nannes- en Catrijn Epesstichting.